Ανοίγοντας το χρονοντούλαπο της Ιστορίας έρχονται στην επιφάνεια μικροί θησαυροί, μοναδικές ιστορίες που φτάνουν ως τις μέρες μας, άγνωστες στους περισσότερους, χαμένες μέσα στην καθημερινότητά μας. Ιστορίες που μας ταξιδεύουν σε εποχές αλλοτινές, σε ζωές ανθρώπων των Γραμμάτων και των Τεχνών, σε προσωπικότητες που η εμβέλειά τους ξεπέρασε το φράγμα των συνόρων.
Σε μια τέτοια κατηγορία ανήκουν και οι πρώτοι
οικιστές της Καλλιθέας, Γεώργιος Φιλάρετος, οικογένεια Λασκαρίδη και Γεώργιος Κρέμος που, με την πνευματική και κοινωνική τους προσφορά, έδωσαν το δικό τους στίγμα σε τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο. Η ύπαρξη οδών στην περιοχή με τα ονόματά τους αποτελεί την κινητήριο δύναμη για να αναζητήσουμε τη γνώση γύρω από ιστορικές μορφές που κάποτε «πέρασαν» από τούτο τον τόπο.
Περί τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν ακόμη η Καλλιθέα ήταν εξοχή, άρχισαν να καταφθάνουν στην περιοχή επιφανείς αστοί. Αρχικός στόχος τους ήταν η δημιουργία εξοχικών κατοικιών, οι οποίες, όμως, στη συνέχεια μετατράπηκαν σε μόνιμες. Ο ερχομός των αστών στην περιοχή, της προσέδωσε μια διαφορετική κοινωνικό – οικονομική υπόσταση και τη μετέτρεψε σε αστικό προάστιο. Η Καλλιθέα, άλλωστε, είχε ένα μοναδικό προνόμιο καθώς βρισκόταν πολύ κοντά στην Αθήνα, προσφέροντας, όμως, ποιοτικότερες συνθήκες ζωής.
Ο Γεώργιος Φιλάρετος, στο έργο του «Σημειώσεις από του 75ου Υψώματος» ανέφερε για το θέμα ꞉ «Εις τας Αθήνας υπήρχε τότε κρίσις κατοικίας. Ήρχοντο πολλοί από τας Επαρχίας και το Εξωτερικόν, με άφθονα χρήματα, δια να εγκατασταθούν εις το κλεινόν άστυ» . Παράλληλα, περιέγραφε την Καλλιθέα ως εξής ꞉ «η ατμόσφαιρα ητο διαυγής, το έδαφος πεδινόν, με ολίγας βραχώδεις επάρσεις» .
Ο Φιλάρετος, με μεγάλη αγάπη για τη Νομική Επιστήμη, άσκησε το επάγγελμα της δικηγορίας ενώ, παράλληλα, ασχολήθηκε με την πολιτική και τη δημοσιογραφία, εκδίδοντας την εφημερίδα «Ριζοσπάστης» (1908-1911). Βαθύτατος υποστηρικτής της αβασίλευτης Δημοκρατίας, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων με τις απόψεις του γύρω από το θέμα αυτό, με αποκορύφωμα την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του από φιλοβασιλικούς το Σεπτέμβριο του 1916.
Δίπλα στην οικία του Φιλαρέτου εγκαταστάθηκε, οικογενειακώς, ο θείος του, ο Λονδρέζος έμπορος με καταγωγή από την Τραπεζούντα, Λάσκαρις Λασκαρίδης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κοινωνική προσφορά τόσο της συζύγου του, Αικατερίνης, όσο και της μιας από τις δύο του κόρες, Ειρήνης. Η μεν Αικατερίνη, εντάσσοντας τις γυναίκες στην εκπαίδευση, ίδρυσε το Διδασκαλείον Νηπιαγωγών, αργότερα μετονομασθέντος σε Ανωτάτη Σχολή Νηπιαγωγών Καλλιθέας, από όπου αποφοιτούσαν γυναίκες νηπιαγωγοί, έτοιμες να διδάξουν τον απανταχού Ελληνισμό. Η δε Ειρήνη, ιδρύοντας και διευθύνοντας την πρώτη σχολή στην Ελλάδα για τυφλούς, αφιέρωσε, ουσιαστικά, τη ζωή της στη στήριξη και εκπαίδευση ατόμων με προβλήματα όρασης.
Η πιο γνωστή, όμως, αλλά και τραγική φιγούρα της οικογένειας ήταν η Σοφία Λασκαρίδου, της οποίας το όνομα συνδέθηκε με έννοιες όπως, αντισυμβατισμός, χειραφέτηση και ελευθερία. Υπήρξε η πρώτη γυναίκα που πέρασε στη Σχολή Καλών Τεχνών, σπάζοντας τα κοινωνικά στερεότυπα της εποχής. Εμπρεσιονιστικά χρώματα και πειραματισμοί με τον κυβισμό, την αφαίρεση και το σουρεαλισμό ήταν κύρια χαρακτηριστικά του καλλιτεχνικού της έργου . Παρ’ όλα αυτά, στη μνήμη των ανθρώπων δεν έμεινε τόσο για το έργο της, αλλά όσο για την προσωπικότητά της και τον ατελέσφορο ερωτά της με τον Περικλή Γιαννόπουλο.
Στην Καλλιθέα εγκαταστάθηκε και ο σπουδαίος Αραχωβίτης Ιστορικός και Θεολόγος, Γεώργιος Κρέμος, ο οποίος έμεινε στην ιστορία για τη μεγάλη συνεισφορά του στον πολιτισμό και στην εκπαίδευση. Κατά τον Ακαδημαϊκό Χρήστου, «ο Κρέμος συνέβαλλε καταλυτικά στη διαμόρφωση της πολιτισμικής ταυτότητας του Ελληνισμού» . Το όνομα του συνδέθηκε τόσο με την εισαγωγή του μαθήματος της γυμναστικής, αρχικά στο σχολείο του και στη συνέχεια σε όλα τα σχολεία της επικράτειας, όσο και με την ευόδωση των προσπαθειών για αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα το 1896. Ο Κρέμος διετέλεσε «στενός συνεργάτης του Ελευθερίου Βενιζέλου και πρόμαχος των ιδεών της εδαφικής ολοκλήρωσης του νεαρού ελληνικού κράτους» .
Εκτός, όμως, των ανωτέρω την ιστορία της Καλλιθέας την χάραξαν και άλλες σπουδαίες προσωπικότητες, όπως αυτές του Στρατηγού Κωνσταντίνου Μαντζαγριωτάκη και του ποιητή Σωτήρη Σκίπη.
Ο Μαντζαγριωτάκης πέρασε στην ιστορία τόσο για την προσφορά του προς τους πρόσφυγες και ειδικότερα σε εκείνους που έφτασαν, κατά κύματα, στην Καλλιθέα όσο και για τις ευεργεσίες του προς την τελευταία. Μια από αυτές ήταν και η δωρεά της διώροφης κατοικίας του στην Κοινότητα. Αργότερα στο συγκεκριμένο οικόπεδο κτίστηκε το καινούργιο Δημαρχείο.
Στην περιοχή, επίσης, διατηρούσε σπίτι ο πολυταξιδεμένος, πολυγραφότατος και πολυτιμημένος δημοτικιστής, Σωτήρης Σκίπης. Κατά την κατοχή και όντας μέλος του κύκλου των Διανοουμένων – Καλλιτεχνών του ΕΑΜ Καλλιθέας, προσπάθησε να αφυπνίσει τις συνειδήσεις διεθνώς και να προκαλέσει την αντίδρασή τους για τα τεκταινόμενα της εποχής.
Περιδιαβαίνοντας, λοιπόν, κομμάτια της ιστορίας της Καλλιθέας, συνειδητοποιούμε ότι είναι ένα προάστιο της Αθήνας με ιστορία και δυναμική. Η άντληση δύναμης από αυτή τη γνώση θα πρέπει να μας οδηγεί σε πράξεις και σε έργα επίλυσης των καθημερινών μας προβλημάτων και εξύψωσης και πάλι του μεγαλείου της περιοχής μας. Προς επίρρωση των προαναφερθέντων παρατίθεται το ποίημα του Σωτήρη Σκίπη, «Των Ιδεών μου η Πόλη» ꞉
Το ξέρω! Είναι γραφτό να πέσει η Πόλη!
Οι εχθροί της είναι τόσο δυνατοί,
που τίποτε δεν ειμπόρει να σπάσει
την ακατάβλητή τους την ορμή.
Όμως, με τους ολίγους πια πιστούς μου,
-στερνός της πεπρωμένος βασιλιάς,-
θα την υπερασπίσω με το σθένος
όλο της πικραμένης μου καρδιάς.
Γιατί είν’ ανάγκη, με το θάνατο μου
ο υπέρκαλος ο Θρύλος να πλεχτεί,
σκοπός μιας μέλλουσας γενιάς να γίνει,
ενός νέου ξεκινήματος αρχή.
Έτσι η παρηγοριά δε θα μου λείψει,
την τελευταία μου ώρα, πως ξανά
των ιδεών μου η Πόλη η αγαπημένη
θα προβάλει όπως ήταν μια φορά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου